यथार्थ

मलाई लाटो नभन
केबल मनको कुरा नबोलेको मात्र हुँ
म बुझ्छु सब कुरा,
हृदय खोलेको छु।
मलाई बहिरो नभन
केबल मनको कुरा नसुनेको मात्र हुँ
म उन्छु सब भावनाहरू,
विचार जोडेको छु।
थाहा छ,यहाँ
सुन्नेहरू धेरै छन्,
म बहिरो।
बोल्नेहरू धेरै छन्,
म लाटो।
म बुझ्छु,
यहाँ यति बोलिन्छ ,
दिन-रात,उस्तै कुरा-
न कसैले सुन्छ,
न कसैले बुझ्छ।
केबल बोलिरहन्छन्
निरर्थ,निरन्तर।
यो भिड हो,हरे निर्जिव हामी
कति लाटो,कती बहिरो
को लाटो?को बहिरो?
~शशिर

हराएका पाईलाहरू (एक अंश )

उसलाई धेरैपछी देखेर होला म त्यसै गलेर आएँ।मन मस्तिस्क जमेझैँ भयो।शरीर गह्रौँ पथर जस्तो अडिग अचल भए।मुटुको ढुकढुक ध्वनी कन्चटका नशा-नशा दौडिएर उछिटिउँलाझैँ आँखिभौँतिरलम्कीरहे।जितुँलाझैँ त्यसै बेजोडका श्वास-प्रस्वासले झन् ठुलो अवाज जन्माइरहे।म झन् झन् अनियन्त्रित सोचहरूमा घेरिदै गएँ र उमकन पाइन।    

'भाई चिया थप्नु हुन्छ??'
'भाई..'
'हँ।'
'भाई चिया थप्नु हुन्छ सोधेको।'
निकै नजिक आइपुग्दा मैले आफ्नो छेवै खप्टाएर राखिएको पतलो कुर्सी तेर्स्याएँ।धुलोले एक मसिनो पत्र पारी बसेको,सेता रुमालको एक फेरले दुई तिन पल्ट पुछिन्।उसैमा दागका केही चोक्टाहरू मेटिन अटेर्छन्।उनी त्यसलाई सहर्ष स्विकारेझैँ देखाउँछिन।ह्रिदयमा फक्रिएको हर्ष ओठबाट छल्किन पाउँदैन।म बुझ्छु।उनी टोलाई रहन्छिन,बोल्ने जाँगर देखाउँदिनन्। 
उनीबाट केही ननिस्किएपछी म आफैँ सुरु गर्छु।'कस्तो छौ?खुसी छौ?सुखी छौ?'ठाडा प्रश्नहरू।
मसंग सायदै सोध्न केही थियो।भेटौँला र सोधौँला भनि केही साँचेको पनि थिईन।र पनि म बोलिनै रहन्छु,प्रश्नै प्रश्नहरू थुपरी रहन्छु।        

म एकोहोरो भन्दै गएँ,'तिमीले मलाई दोस दिन पाउछ्यौ।भन्न पाउछ्यौ।म अझै उहिनै छु।केही फेरिएको छैन।'म आवेगमा भुन्भुनाइरहेछु।
खोइ किन हो उसका आँखाहरूमा मेरो सोधाईको केही प्रभाव छैन।म एक्लै फत्फताइरहेझैँ उनी केही हलचल देखाउँदिनन्।सायद मेरो अप्ठ्यारो सुरुवातले हुनसक्छ। म आफूलाई कति नै प्रगतिशिल किन नभनुँ,म आज'मा बाँच्न नसकेको मान्छे।म बुझ्छु,मैले उसको नारी अस्तित्वलाई चलाएको छु र अबको हाम्रो सङ्घर्ष अस्तित्वको हुनेछ,अहमंको हुनेछ।
उसबाट अझै केही फर्किएन।म एकसुरले बोलिनै रहेछु।मलाई धेरै भन्नु थियो।
'आफूलाई समाज सामु जतिनै लुकाए पनि,सत्य त्यहि हो र रहने छ।मलाई भन्न अप्ठ्यारो छैन,म आफुलाई हारेको महसुस गर्छु,उपेक्षित ठान्छु,कमजोर मान्छु।म तिमीलाई  भनिरहनेछु,मलाई भन्न केही सरम छैन अब।म टालिएको भाषा जान्दिन,मलाई राम्रो हुनु छैन,राम्रो देखाउनु छैन।यही मानेमा म निडर पनि छु होला।भलै छातीमा बहदुरीका कुनै तक्मा भिरेको नहुँला।घरका भित्ताहरू सुन,चाँदी या पित्तलका सिक्काहरूले नसजिएका होलान्।मलाई त्यसको रहर छैन,लालशा छैन।कसैको इर्श्या पनि छैन।थाहा छ मलाई,यहाँ प्रत्यक तक्मा भित्र कतै एक काँतर कथा लुकेको छ।नडराइ बहादुर हुन सकिन्न।असफलताको बोझ नबोकी सफलताको यात्रा भेटिन्न।यी कुरा कसले भन्देओस्।'
'भाई चिया थप्नु हुन्छ??'
'भाई..भाई...!!'
'भाई चिया थप्नु हुन्छ भनेको??'
'हजुर??' 
'निकै अबेर भयो आज त।पसल बन्द गर्न पनि ढिला भयो।तपाईँ नी घर लाग्नुस् आजलाई।कालजमना ठीक छैन।राती धेरै बाहिर बस्नु निको हुदैँन।'
'भाई..भाई...!!'
'हजुर??'
~ शशिर

  

'Her Red Raincoat'

When it falls,and patters
With my thoughts about her;they are mine
I clip my handkerchief-painted dolphins
Around the left corner of my chest
And be a child again,to be loved.

My tangled hair,they sail free,
Alone in the warm breeze of her fragrance
Mingled addictively with the smell of mud-
By the very first drop.We are growing,
If one could stop us.

My half-folded pant,blue shoes
With the colors-her love
Is what that I would wear or not.
They soothe,and bring her near
When it starts raining,and I would say.

'It's raining dear so I have come
To ask your love,well kept so long
If it could fit,now why it won't!'
Then I shall have-her 'Red Raincoat'.

(So I could add my name in it)
 
~ Shashi Raj Pandey

प्रश्नहरू...

कुनै प्रश्न यस्ता हुन्छन्
आफैलाई सोधिहेर्छु,
खोजिहेर्छु आफू भित्रै
कतै लुकिरहेका-
ती सत्यहरू।
भोलि,
मलाई सोध्नेछन् यी
किन यहाँ शहर टुक्रिएर सडक,
सडक च्यातिएर गल्ली,
गल्ली एक्लिएर सुन्यतामा हराउँछ।
कसैको सोचाइमा पनि
किन यहाँ म हामी हुन सक्दैन,
किन हामीमा म अट्न सक्दिन,सकिन।
खोजिहेर्छु आफू भित्रै
किन अचेल यहाँ निरश म'हरू
गल्ली रुङ्दै बसेका,
आफ्नै छाँया देखि तर्सिएर
रात छोप्न बसेका।
यी बादल भित्र लुकी हेर्ने
जुन किन डराउँछ
साथी लाग्थे ताराहरू
बिहान् किन हराउँछ।
आफैलाई सोधिहेर्छु,
खोजिहेर्छु आफू भित्रै
कतै लुकिरहेका-
ती सत्यहरू,मेरो जिन्दगीमा।

~ शशिर

हामी

हामी,
संगै बसेका रित्ता भाँडा
जुधछौँ,बज्छौँ घरि-घरी
एकको सुर अर्कोलाई झर्को
जीवन बित्छ यसैगरी ।

हामी,
खोक्रोपनमा आडम्बका रेखाहरू
लेखिन्छौँ,मेटिन्छौँ घरि-घरी
एकको भाग्य अर्कोलाई आहरिस
जीवन बित्छ यसैगरी ।

हामी,
निर्लज्जामा आदर्शका गुन्ठाहरू
बोकिन्छौँ,फ्याकिन्छौँ घरि-घरी
एकको उपदेश अर्कोलाई बोझ
जीवन बित्छ यसैगरी ।

हामी,
अविश्वासमा हुर्किएका सपनाहरू
टाँसिन्छौँ,च्यातिन्छौँ घरि-घरी
एकको सफलता अर्कोलाई दुर्भाग्य
जीवन बित्छ यसैगरी ।  

हामी को हौँ र आखिर?
हामी,
फगत,
अचेतनामा मान्छेरुपी लाशहरू
लुछिन्छौँ,सिद्दिन्छौँ यसैगरी
रात-दिन लडिरहन्छौँ बेअर्थ
जीवन बित्छ यसैगरी।

~ शशिर









 

जन्मदिनको शुभकामना!

आजकै दिन,साँझ परेथ्यो

जब तिमी जन्मिएथ्यौ,

सबैको प्यारो, कान्छो  बनेर

म जस्तै।

बाबा हर्षले सुम्सुम्याउन थाल्नु भयो,

आमा,तिम्रो मुहारमा आफ्नो भविश्य देख्नुभयो,

चन्द्र टल्किएझैँ,हिस्सी पारेको,

एक दिब्य कल्पना तिमी,स्नेह पोख्नुहुन्थ्यो।

तिमी बोल्न खोज्थ्यौ,

सब हाँसिदिन्थे,केबल उनी बुझ्थिन्

आमा थीइन्।

तिम्रा कलिला गोडा कुदाउँला झैँ हल्लिएका,

गुटुमुटिएर तिमी भोलि कुर्दै थियौ,

दिन,महिना बर्ष गन्दै।

मुठ्ठी सानो कस्सिएको,खुला पर्यौ

हातका रेखाहरू जोडिदै छुटिदै

लछ्छिन बेर्दै बसेका,

गोरेटोले बाटो पछ्याएझैँ

भाग्यका कुलाहरू,सफलताको खोलामा मिसिएका,

कति सालिन,कती सौम्य।

हामी उहिलेकै साथी थियौँ,

रगतको नाता नजोडिएपनी।

हाम्रो गाँस फरक थिए,भोक एउटै

तिम्रो भोजनमा म भरिएको छु

अघाएको छु,थाहै नदिई

कति पटक।

हाम्रो यात्रा भिन्न थिए,गन्तब्य एउटै

अग्ज्ञानतामा हराउँदा तिम्रो हात समाएको छु

उभिएको छु,तिम्रो साथ पाई

कति पटक।

तिमी मेरो आँशु पहिल्याउँछौ,मुस्कान दिन्छौ

हृदयको भरोसा भएका छौ

तिमी असफलतामा प्रेरणा दिन्छौ,उदाहरण बन्छौ

बाटो देखाएका छौ।   

आजको दिन,म सम्झन्छु हाम्रो मित्रता

बनीरहोस,अटल हिमाल झैँ

चम्किरहोस सदैव प्रकाश बनेर,

क्षितिज सम्म।

मेरो यहि कामना,

तिमी फुलिरहनु,हर मौसम

सुवास छरिरहनु,माया बाँडिरहनु।

यो मित्रताको मिठास कहिल्यै नबद्लियोस,जूनीभर

यहि शुभकामना!

~शशिर 

 

'पिता वर्षमान'

'ज्या पहिलो गाँसमै ढुङ्गा!होइन तिमिहरू नाथे चामलनी राम्ररी केलाउन सक्दैनौ',वर्षमान बहुलायो।भरदिनको कामले लोद फर्किएको,स्वास्नीलाई आँखा तर्दै एक थुप्रो भात हातमा ओकल्यो र आँगनमा मिल्क्यायो।बुढी चाँही कालो मुख लगाएर केही नबोली चोटाँ उक्ली।हुनहुन्तिदै बर्दलीको ओछ्यानमा गीत गुन्गुनाइरहेकी छोरीको कपाल समाती,जरासम्मै।'बङ्गीले एउटै काम पुरा गर्दिन्।तँलाई के को चटारो ए डङ्किनी!'जोडसँग भुत्ल्याउन लागि।छोरी पिल्ल आँशु झार्न थाली।सानै थिई।अनुहारभरी सिँगान र आँशु पोतिएको थियो।कोइली देवीले गाउन छोडिन्,नाके स्वोरमा केही बजिरहेथ्यो।केबल शब्द थिएन।

'तल घिच्न मर्।'आमा सराप्दै तल झरी।छोरी सुक्क-सुक्क आँखा मिच्दै भान्छा ओर्ली।हातले धेरै घिर्श्याएर आँखा राता-राता भएका थिए।कपाल चार दिशा जिङ्रिएका,मुहारमा सिँगानका पाप्रा टुकीको मधुरो प्रकाशमा चाँदीझैँ टल्किएका देखिन्थे।केही बोल्न सकिन,अगेँना छेउ टुक्क्रुक बसी।आँसु अझै रसाइरहेका थिए।आमाले थाल बजार्दै रिस देखाई।अझै फत्फताउदै थिई।वर्षमान केही नबोली अम्खरा च्यापी बाहिर निस्कियो।चुठेर सोझै चिलिम बनाउन अगेँनामा आइपुग्यो।बुढीको गन्थनमा खासै चासो देखाएको थिएन।छोरी अझै रुदै थिई,अनी खप्न सकेन।

'होइन कति पिट्छे यो बालखलाई।भर दिन गाउँ चहारेर दुनियाँको कुरा कट्दैमा फुर्सद छैन,बित्थामा छोरीलाई कुट्छे।केके न गरेँ भन्ठान्दी हो।'

बुढि केही मथ्थर भई।क्ष्यणभरमै छाती चिसिएझै भयो,हातमा अनौठो कम्पन थियो।मनमा बिचित्रको ग्लानी पलायो।चुलोको मुखनेर अगुल्टो ठुस्न खोजी।आगो तोडले दन्कियो,रापले शरीरै डढाउँला झैँ गर्यो।उसको मन त्यसै पिल्सिएर आयो,डाहले थलिई।मायालु नजरले छोरी तर्फ हेरी,रोऔला झै गरि।आमाको मन थेग्न सकिन।आँशु बर्सी हाले।'जा गएर मुख धोएर आ!कस्ती घिन्लाग्दी भएकी।अब ख्याल गरेस्।',निकै बेर पछी रुन्चे स्वोरमा बोली।छोरी आँखा मिच्दै बाहिर निस्किई।वर्षमान हुक्का ट्वार्-ट्वार पार्दै स्वास्नी तर्फ आँखा सोझ्यायो।उसका आँखा रसाएर आए।छोरी दैलोबाट आमा बाबु नियाली बासी।उसले बाबु रोएको कहील्यै देखेकी थिईन।सोची मेरो पिता जस्तो कोइ छैन।

~ शशिर

अहो युवा!!-(लघुकथा)

उ बसन्तपुरको एक सुकुल होटेलमा लडेर बसेको रहेछ।म पुग्दा एकसुरले चुरोट तानिरहेथ्यो।आकासै छुवाउँला झैँ धुवाँको मुस्लो फुकिरहेथ्यो।निकै मेहेनत गरेर धुवाँको 'चक्रे आक्रिती' जस्तो बनाउन खोज्थ्यो।कतीखेर खुसी पोख्थ्यो र फेरी त्यही खेलमा लाग्थ्यो।प्राय सक्दैन्थ्यो,अनी दलान हेर्थ्यो,भित्ता चिथोर्थ्यो।शायद धेरै भएको छैन उसले चुरोट खान थालेको,घरी-घरी खोकी रहेथ्यो।म आएको देखेर केहीबेर अकमक्कियो।दुबै हात फिँजाएर गुम्सिएको धुवाँ छाट्न थाल्यो।छरपस्ट बियरका सिसिहरु यताउता मिलाएझैँ गर्यो।अनी छेवैको सुकुल तेर्श्याएर बस्न भनी देखायो।म भने त्यतिन्जेल उसलाई एक कुनाबाट नियाली रहेँ,मुर्ती बनेर।कतै हराएझैँ,सोच विहिन म-निकै बेर पछी चेत खुल्यो,सोचेँ 'अहो युवा,कता तीर??'।
~ शशिर

यात्रा खोज्दैछु

बाटो भुल्ने बानी मेरो,
डोर्‍याउँछ कता यो गोरेटो!
पुग्नु कस्तो गन्तव्यमा
हिड्नु नै त जीवन हो।

घरी-घरी बिर्सिदिन्छु,
बन्धनका यि ज्ञान निती
घर भित्र-सहरहरु,
जात्रा लाग्छ नित्य रिती।

आफ्नो के यो,थियो र खोइ
मित्र तिमी भित्र देख्दैछु।
चेतनमा अचेल यहाँ,
मन बहलाउने यात्रा खोज्दैछु।

©Shashi Raj Pandey 
20.07.12 

अराजक!!

मलाई मेरो पेसा-धर्म बिर्सी भन्छ अराजक
देशको माया खुम्च्याएर एक्ली भन्छ अराजक।

तल्लो जात तेरो मेरो माथि भनी झुक्याउँछ
भाई जुधाई मुख मिठ्ठ्याउँछ मौका छोप्छ आराजक।

'यो तेरो,एती तेरो',भागहरु जन्माउँछ
मौका पाउँछ,खुसुखुसु बेचिदिन्छ अराजक।

सिमा कोर्छ,आमालाई सन्तान छान्न तर्साउँछ
धुर्त,बुद्दीलाई हृदयको बैरी बनाउँछ अराजक।

अधिकारको डन्क फुक्छ,समान्ताको पाठ फलाक्छ
निमुखालाई तेर्साएर खाने सोच्छ अराजक।

बजारु छ,हरेक रात नैतीकताको गफ लडाउँछ
गरीबको गाँस खोस्छ कुबेर बन्छ अराजक।

©Shashi Raj Pandey 
20.05.12

सत्य कस्तो??

यहाँ भीडभित्र बसी आफ्नो
स्वर खोज्नेहरु,
मुर्ख कहलिन्छन ब्यर्थै,
सत्य जती फालके पनि।

सुन्ने कती??बुझ्ने कती??
सत्य न देख्न मिल्छ
न त सुन्न नै।

तिमीले जे देख्यौ त्यो भन्यौ
कती पुरा भन्यौ,
कती भुल्यौ ,बिर्सियौ
अनी,
तिम्रो सत्य के अझै
चोखै रह्यो?
बेदाग,निर्मल
हिमाल झैँ।

म डराउँछु त्यसैले
मेरा प्यारा सत्यहरु
आफ्नै परिधिमा खुम्चिएका
लडिरहेका निर्जिब लाशहरु,
अस्तित्व खोजिरहेका।।

©Shashi Raj Pandey 
31.03.12